Afgewezen euthanasieverzoeken

De Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek of hulp bij zelfdoding (2002) biedt mogelijkheden om te kiezen voor een vrijwillige beëindiging van het leven bij ondraaglijk lijden. Een verzoek hiertoe kan worden gedaan bij de eigen behandelaar, meestal de huisarts. Verzoeken worden niet altijd ingewilligd, bijvoorbeeld als artsen om principiële redenen weigeren de levensbeëindiging uit te voeren of als de arts meent dat er niet aan de zorgvuldigheidscriteria van de wet wordt voldaan. Om een oplossing te bieden aan hulpvragers van wie de behandelend arts niet in staat is om op het verzoek in te gaan, heeft de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) in 2012 de Levenseindekliniek opgericht. Na onderzoek over de positie van de organisatie in de maatschappij is ervoor gekozen om vanaf september 2019 verder te gaan als Expertisecentrum Euthanasie.

Het Expertisecentrum Euthanasie stelt zich ten doel mensen te helpen met de beoordeling en zo mogelijk honorering van een actueel verzoek voor euthanasie of hulp bij zelfdoding dat voldoet aan de wettelijke zorgvuldigheidscriteria. Het kan gaan om mensen met een lichamelijke ziekte, maar ook om chronisch psychiatrische patiënten met een doodswens of mensen die in het beginstadium van dementie verkeren.

In 2015 werd een kwart van de verzoeken voor vrijwillige beëindiging van het leven door de toenmalige Levenseindekliniek afgewezen, omdat niet werd voldaan aan de wettelijke zorgvuldigheidscriteria. Naar hulpvragers met een afgewezen euthanasieverzoek is weinig onderzoek gedaan. Het is niet bekend hoe het hen verder vergaat en wat de afwijzing voor hen betekent. Het Expertisecentrum Euthanasie hoopt daarom via een onafhankelijk prospectief onderzoek antwoord te krijgen op de volgende vragen: 

• Hoe tevreden zijn hulpvragers van wie een verzoek niet is gehonoreerd en hun eventuele naasten over het contact met en het proces bij de Levenseindekliniek (huidige Expertisecentrum Euthanasie)?
• Verandert de doodswens van een hulpvrager na afwijzing van het verzoek om euthanasie door de Levenseindekliniek (huidige Expertisecentrum Euthanasie) gedurende een jaar na afwijzing?
• Zijn hulpvragers een jaar na afwijzing van het verzoek om euthanasie door de Levenseindekliniek (huidige Expertisecentrum Euthanasie) nog in leven? Zo nee, hoe lang na afwijzing zijn hulpvragers overleden en wat was de doodsoorzaak (natuurlijke dood of niet-natuurlijke dood)?

In het onderzoek ontvangen afgewezen hulpvragers die toestemming geven tot deelname aan het onderzoek, op drie momenten een vragenlijst, namelijk drie, zes en twaalf maanden na afwijzing. Een aantal afgewezen hulpvragers wordt ook geïnterviewd. Als hulpvragers tijdens de looptijd van het onderzoek overlijden, wordt bij de huisarts navraag gedaan naar de doodsoorzaak. Dit gebeurt echter alleen als de hulpvrager in het kader van het onderzoek toestemming gaf voor het opnemen van contact met de huisarts.

Pallas stelde het onderzoeksdesign en een onderzoeksprotocol op dat geschikt was voor het realiseren van financiering voor het onderzoek en voor een METC-aanvraag. Het onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met prof. dr. Suzanne van de Vathorst (AMC-UvA) en het Expertisecentrum Euthanasie.

Opdrachtgever:

Levenseindekliniek

Deel dit artikel